– opieka nad zwierzętami podczas potopu
Powołanie
Nazywam się Szem ben Jafet, choć większość zna mnie po prostu jako Szema, opiekuna zwierząt. Jestem bratankiem Noego, człowieka, którego Bóg wybrał, by ocalić życie na ziemi przed wielkim potopem. Spisuję te wspomnienia dla przyszłych pokoleń, aby wiedziały, jakim cudem było nie tylko zbudowanie arki, ale i utrzymanie przy życiu wszystkich jej pasażerów przez długie miesiące na wodach potopu.
Gdy mój wuj Noe ogłosił, że Bóg przemówił do niego i nakazał zbudować ogromną arkę, większość ludzi wyśmiała go. Ale nasza rodzina wierzyła. Pomagaliśmy przy budowie tego kolosalnego statku, nie do końca rozumiejąc, jak pomieści on „po parze z każdego gatunku”. Byłem wtedy młodym człowiekiem, który od dzieciństwa miał dar do obcowania ze zwierzętami. Potrafiłem uspokoić najdziksze stworzenia, wyczuć ich cierpienie, leczyć ich rany. Ludzie przychodzili do mnie z chorymi owcami, kozami, wołami.
Pewnego wieczora, gdy prace nad arką były już zaawansowane, wuj wezwał mnie na osobność.
„Szemie,” powiedział, kładąc szorstką dłoń na moim ramieniu, „Bóg nakazał mi zabrać na arkę po parze z każdego rodzaju zwierząt, aby zachować ich nasienie na całej ziemi. Ale kto będzie się nimi opiekował podczas podróży? Kto zajmie się ich wyżywieniem, zdrowiem, potrzebami? Potrzebuję kogoś, kto zna się na zwierzętach lepiej niż ktokolwiek inny.”
Poczułem, jak serce bije mi mocniej. „Chcesz, żebym został… ich opiekunem?”
Noe uśmiechnął się łagodnie. „Nie ja tego chcę, Szemie. To Bóg przyprowadzi zwierzęta do arki, ale potrzebuje ludzkiego pomocnika, który zapewni im odpowiednią opiekę. Modliłem się o to i otrzymałem odpowiedź – ty jesteś tym człowiekiem.”
Tak rozpoczęła się największa przygoda mojego życia i najtrudniejsze zadanie, jakie mógłbym sobie wyobrazić.
Przygotowania
Pozostałe miesiące przed potopem spędziłem na gorączkowych przygotowaniach. Nie wiedziałem, ile dokładnie gatunków zwierząt przyjdzie do arki, ale z każdym dniem coraz bardziej uświadamiałem sobie ogrom wyzwania.
Pierwszym zadaniem było zaprojektowanie pomieszczeń. Arkę podzieliliśmy na trzy pokłady i liczne przegrody. Największe zwierzęta, jak słonie i żyrafy, umieściliśmy na najniższym poziomie, gdzie było najwięcej przestrzeni, ale też najciemniej. Średniej wielkości stworzenia zajęły środkowy pokład, a najmniejsze – górny, najbliżej świeżego powietrza i światła. Drapieżniki musiały być oddzielone od swoich naturalnych ofiar, choć – jak później się przekonałem – podczas pobytu w arce ich zachowanie było niezwykle łagodne.
Kolejnym wyzwaniem było zgromadzenie zapasów pożywienia. Każdy gatunek ma swoje preferencje – od prostej trawy i liści po specyficzne owoce, nasiona czy owady. Sporządziłem listę wszystkich znanych mi zwierząt i ich diet, a następnie obliczyłem, ile paszy będziemy potrzebować na rok podróży (jak wskazał Bóg). Wynik był przytłaczający – setki worków ziarna, stogi siana, góry owoców i warzyw.
„Jak przechowamy świeże pożywienie przez tak długi czas?” – zapytałem wuja Noego pewnego wieczora, pokazując mu swoje obliczenia.
„Bóg przewidział i to,” odpowiedział z niewzruszoną pewnością. „Wskazał mi, jakie zioła dodać do paszy, aby nie uległa zepsuciu. A dla mięsożerców przygotujemy suszone mięso, konserwowane solą i dymem.”
Miał rację. Ogromna część naszej pracy przed potopem polegała na suszeniu, konserwowaniu i magazynowaniu pożywienia. Moja żona Sara i inne kobiety pracowały niestrudzenie, przygotowując specjalne mieszanki dla różnych gatunków – od prostych ziaren dla ptaków po skomplikowane mikstury dla najbardziej wybrednych stworzeń.
Opracowałem również system pojenia zwierząt. Na najwyższym pokładzie umieściliśmy ogromne beczki z wodą deszczową, z których poprowadziliśmy bambusowe rurki do każdego pomieszczenia. Dzięki temu świeża woda mogła docierać do wszystkich zwierząt bez konieczności noszenia jej wiadrami przez całą arkę.
Przygotowałem też zapasy ziół leczniczych – aloes na rany, rumianek na trawienie, korę wierzby na gorączkę. Nie wiedziałem, jakie choroby mogą dotknąć zwierzęta podczas długiej podróży, ale chciałem być gotowy na wszystko.
Gdy nadszedł wyznaczony dzień, byłem jednocześnie przerażony i podekscytowany. Czy moje przygotowania były wystarczające? Czy podołam odpowiedzialności za tysiące istot?
Przybycie zwierząt
Nigdy nie zapomnę dnia, gdy zwierzęta zaczęły przybywać do arki. Był to widok tak niezwykły, że nawet najbardziej zatwardziali sceptycy zatrzymywali się, by obserwować to zjawisko z otwartymi ustami.
Z każdego kierunku, przez pola i lasy, nadciągały pary zwierząt – samiec i samica każdego gatunku. Nie były prowadzone ani pędzone – szły same, jakby kierowane niewidzialną ręką. Co najbardziej zdumiewające, nawet naturalni wrogowie – lwy i gazele, wilki i owce – podróżowali obok siebie w doskonałym spokoju.
Stałem przy wejściu do arki wraz z wujem Noem, jego żoną, trzema synami i ich małżonkami. Naszym zadaniem było kierowanie przybywających zwierząt do przygotowanych dla nich pomieszczeń. Jeden z synów Noego, Jafet, przygotował tabliczki z piktogramami dla każdego gatunku, które umieściliśmy na drzwiach pomieszczeń.
Najpierw przybyły największe zwierzęta lądowe – majestatyczne słonie, potężne nosorożce, wysokie żyrafy. Prowadziłem je na najniższy pokład, gdzie przygotowaliśmy najobszerniejsze zagrody. Mimo ich ogromnych rozmiarów, poruszały się z niezwykłą gracją i posłuszeństwem, jakby rozumiały wagę chwili.
Następnie nadeszły średniej wielkości stworzenia – antylopy, dziki, osły, bawoły i wiele innych. Strumień zwierząt wydawał się nie mieć końca. Z minuty na minutę rozpoznawałem coraz więcej gatunków, o których istnieniu nie miałem pojęcia – zwierzęta z dalekich krain, o dziwnych kształtach i niezwykłych ubarwieniach.
„Szemie,” zawołał mnie wuj Noe, wskazując na dziwne, opancerzone stworzenie z długim pyskiem, „wiesz, co to za zwierzę?”
Pokręciłem głową, zafascynowany. „Nigdy takiego nie widziałem. Ale znajdę dla niego odpowiednie miejsce i odkryję, czym się żywi.”
Ten proces powtarzał się przez siedem dni. Ptaki, od majestatycznych orłów po drobne wróble, zajęły specjalne woliery na górnym pokładzie. Gady, w tym ogromne jaszczury z dalekich wysp, umieściliśmy w ciepłych, wilgotnych pomieszczeniach. Dla stworzeń wodnych, które nie mogły przetrwać w słonej wodzie potopu, przygotowaliśmy zbiorniki z czystą wodą.
Ostatniego dnia, gdy wszystkie zwierzęta były już na swoich miejscach, poczułem zarówno dumę, jak i przerażenie. Arka była teraz ogromnym, ruchomym ogrodem zoologicznym, a ja – jego jedynym opiekunem.
Pierwsze dni potopu
Gdy spadły pierwsze krople deszczu, zamknęliśmy potężne drzwi arki. To, co nastąpiło potem, przekraczało wszelkie wyobrażenia. Deszcz nie padał – on się wylewał z niebios jak wodospad. Równocześnie woda wytryskała z ziemi, jakby otworzyły się źródła wielkiej otchłani. W ciągu kilku godzin teren wokół arki zamienił się w jezioro, a potem w morze.
Wewnątrz arki panował względny spokój, choć zwierzęta wyczuwały niezwykłość sytuacji. Najgorzej znosiły to koty – wielkie i małe. Lwy chodziły niespokojnie po swoich pomieszczeniach, a pantery wydawały ciche, niskie pomruki. Kucając przy klatce z parą gepardów, szeptałem uspokajające słowa i podałem im specjalnie przygotowaną miksturę z rumianku i waleriany. Po jakimś czasie uspokoiły się i ułożyły do snu.
Pierwszym poważnym wyzwaniem był system odprowadzania nieczystości. Mimo naszych starań, zapachy szybko stały się przytłaczające. Wraz z synami Noego opracowaliśmy system czyszczenia – odchody większych zwierząt były zbierane do wiader, a następnie wyrzucane przez specjalny otwór w burcie, bezpośrednio do wód potopu. Dla mniejszych stworzeń używaliśmy trocin, które regularnie wymieniano. Wyzwaniem było poruszanie się po kołyszącej się arce z wiadrami pełnymi nieczystości, ale z czasem wypracowaliśmy technikę, która minimalizowała wypadki.
Kolejnym problemem było zapewnienie wystarczającej ilości świeżego powietrza. Okno w dachu arki dostarczało go zbyt mało dla wszystkich stworzeń. Zauważyłem, że na najniższym pokładzie powietrze staje się ciężkie i wilgotne, co może prowadzić do chorób dróg oddechowych. Wraz z Japetem skonstruowaliśmy system wentylacyjny – drewniane rury biegnące od okna na szczycie do najniższych poziomów, które pozwalały na cyrkulację powietrza.
Woda otaczająca nas ze wszystkich stron sprawiała, że arka była wilgotna. Wilgoć sprzyjała rozwojowi pleśni i grzybów, które mogły być śmiertelnie niebezpieczne dla niektórych zwierząt. Zacząłem eksperymentować z różnymi metodami osuszania – rozstawialiśmy miski z solą, która pochłaniała wilgoć, i regularnie wycieraliśmy ściany szmatami.
Mimo tych wszystkich wyzwań, odczuwałem dziwny spokój. Być może dlatego, że wiedziałem, iż uczestniczę w czymś o wiele większym niż ja sam, w boskim planie ocalenia życia na ziemi.
Codzienna rutyna
Z czasem życie na arce wpadło w rytm, który przypominał cykle natury, choć w mikrokosmosie naszego drewnianego świata. Mój dzień rozpoczynał się przed świtem, gdy większość ludzi i zwierząt jeszcze spała. Te ciche godziny poświęcałem na medytację i planowanie zadań.
O wschodzie słońca (którego nie widzieliśmy przez gęste chmury, ale wyczuwaliśmy jego obecność) rozpoczynałem obchód, sprawdzając stan wszystkich zwierząt. Pierwszym pokładem zajmowała się moja żona Sara, środkowym – ja, a górnym – mój pomocnik, młody Elisza, syn Jafeta. Każde zwierzę było codziennie obserwowane pod kątem zdrowia, apetytu i zachowania.
Większość dnia zajmowało karmienie. Przygotowywaliśmy odpowiednie porcje dla każdego gatunku, dbając o to, by dieta była zrównoważona na tyle, na ile pozwalały nasze zapasy. Dla roślinożerców mieliśmy siano, suchą trawę, liście i korę. Dla owadożerców – suszone larwy, robaki i chrząszcze, które hodowaliśmy w specjalnych pojemnikach. Dla drapieżników – suszone mięso, które przed podaniem namaczaliśmy w wodzie, by odzyskało część swojej konsystencji.
Szczególnej uwagi wymagały najmniejsze stworzenia. Owady, które służyły jako pokarm dla innych zwierząt, musiały same być karmione. Założyliśmy małe ogrody na górnym pokładzie, gdzie przy świetle padającym z okna rosły proste zioła i warzywa. Nie było to wiele, ale wystarczało, by utrzymać przy życiu kolonie pszczół, których miód był bezcennym źródłem energii dla wielu stworzeń.
Popołudnia poświęcałem na leczenie chorych zwierząt. Jak się okazało, zamknięcie tak wielu gatunków w ograniczonej przestrzeni sprzyjało rozprzestrzenianiu się chorób. Najczęstsze problemy to infekcje oddechowe, zaburzenia trawienne i stany lękowe. Dla każdego przypadku miałem przygotowane odpowiednie zioła i maści. Dla kaszlących ptaków – napar z tymianku i miodu. Dla zwierząt z biegunką – wywar z kory dębu. Dla zestresowanych drapieżników – okłady z lawendy na nozdrza, co dziwnym trafem je uspokajało.
Wieczorami, gdy większość zwierząt odpoczywała, spotykaliśmy się w głównej kabinie rodzinnej na posiłek i modlitwę. Noe zawsze pytał o stan zwierząt, a ja składałem szczegółowy raport, nie ukrywając problemów, ale też dzieląc się sukcesami.
„Bóg wybrał te stworzenia, by przetrwały,” mawiał Noe. „I wybrał ciebie, Szemie, by im w tym pomóc. To zaszczyt, ale i ogromna odpowiedzialność.”
Zdawałem sobie z tego sprawę każdego dnia, czując ciężar wszystkich istnień zależnych od mojej wiedzy i troski.
Narodziny podczas potopu
Choć Bóg sprowadził na arkę pary zwierząt z zamiarem, by rozmnażały się dopiero po potopie, natura czasem miała własne plany. Niektóre samice były już brzemienne, gdy wchodziły na pokład, a inne zapłodniły się podczas pierwszych dni podróży.
Pierwszym narodzonym na arce stworzeniem była gazela. Jej matka zaczęła okazywać niepokój pewnego poranka – chodziła w kółko, pochrząkiwała cicho, co jakiś czas kładła się i wstawała. Rozpoznałem oznaki zbliżającego się porodu i zostałem z nią, czuwając i zapewniając spokój.
Po kilku godzinach na świat przyszło małe, drżące cielę. Matka natychmiast zaczęła je lizać, pobudzając krążenie i oddech. Stałem z boku, gotowy interweniować, gdyby pojawiły się komplikacje, ale natura doskonale wiedziała, co robić.
Wieść o narodzinach gazeli szybko rozeszła się po arce. Noe przyszedł zobaczyć nowego pasażera i uznał to za dobry znak od Boga.
„To życie znajduje drogę nawet pośród zniszczenia,” powiedział, patrząc na cielę, które już próbowało stanąć na chwiejnych nogach. „To przypomnienie, że podróż przez potop nie jest końcem, ale nowym początkiem.”
W następnych miesiącach urodziły się jeszcze koźlęta, jagnięta, a nawet mały tygrys. Każde narodziny były zarówno radością, jak i dodatkowym wyzwaniem – więcej ust do wykarmienia, więcej stworzeń wymagających opieki. Ale widok młodych zwierząt rozwijających się i rosnących pośród tego dziwnego, pływającego świata, był najbardziej pokrzepiającym doświadczeniem.
Najbardziej dramatyczny był poród słonicy. Olbrzymie zwierzę cierpiało przez wiele godzin, a ja, mimo swojego doświadczenia, czułem się bezradny wobec rozmiarów i specyficznych potrzeb słonia. Na szczęście matka instynktownie wiedziała, co robić, a inne słonie pomagały jej, podtrzymując ją swoimi trąbami. Gdy wreszcie na świat przyszło słoniątko wielkości małego cielaka, całe pomieszczenie wybuchło radosnym trąbieniem. Ten dźwięk rozniósł się po całej arce, jakby zwiastując triumf życia nad śmiercią.
Trudne chwile i momenty zwątpienia
Nie wszystkie moje doświadczenia na arce były pełne nadziei. Były dni, gdy waga odpowiedzialności niemal mnie miażdżyła, gdy patrzyłem na niekończący się deszcz za oknem i zastanawiałem się, czy naprawdę jest dla nas nadzieja.
Najcięższą próbą była śmierć pary gazeli, które zachorowały na dziwną infekcję skórną. Mimo moich starań, ziół i okładów, ich stan się pogarszał. Gasły w oczach, tracąc siły i wolę życia. Gdy znalazłem je martwe pewnego poranka, leżące obok siebie jakby w ostatnim geście bliskości, płakałem jak dziecko.
„Zawiodłem,” powiedziałem Noemu, pokazując mu martwe zwierzęta. „Bóg powierzył mi ich opiekę, a ja nie potrafiłem ich uratować.”
Stary mężczyzna położył dłoń na moim ramieniu. „Nie wszystko jest w twoich rękach, Szemie. Śmierć jest częścią życia, nawet tutaj, na arce. Ale spójrz – tysiące innych stworzeń żyje dzięki twojej trosce. Skup się na nich, a nie na tych, których straciłeś.”
Miał rację, ale trudno było mi to zaakceptować. Od tamtej pory podwoiłem wysiłki, by monitorować stan zdrowia wszystkich zwierząt, wcześnie wyłapując objawy choroby.
Innym problemem były trudności psychiczne niektórych zwierząt. Szczególnie drapieżniki, nawykłe do przemierzania rozległych terytoriów, cierpiały z powodu zamknięcia. Lwy stawały się apatyczne, orły przestawały jeść. Dla tych stworzeń opracowałem system aktywności – specjalne zabawki, pułapki z ukrytym jedzeniem, różne zapachy rozstawione po zagrodzie, które miały stymulować ich zmysły. Z czasem zauważyłem poprawę – zwierzęta adaptowały się do nowych warunków, znajdując radość nawet w ograniczonej przestrzeni.
Były też momenty, gdy ludzie na arce doświadczali konfliktów. Zamknięcie ośmiu osób na ograniczonej przestrzeni przez miesiące prowadzi do napięć. Kłótnie o podział obowiązków, o metody opieki nad zwierzętami, o racjonowanie zapasów – wszystko to testowało naszą cierpliwość i miłość. W takich chwilach Noe zawsze wzywał nas na wspólną modlitwę, przypominając, że jesteśmy jedyną nadzieją dla przyszłości ludzkości i całego stworzenia.
„Jeśli nie możemy żyć w pokoju w tej arce,” mawiał, „jak mamy zbudować nowy, lepszy świat, gdy wody opadną?”
Te słowa zawsze przynosiły perspektywę i pomagały nam pokonać drobne nieporozumienia.
Koniec potopu i nowy początek
Po długich miesiącach nieustannego deszczu, pewnego dnia nastała cisza. Przestało padać. Choć wciąż byliśmy otoczeni wodą sięgającą po horyzont, samo ustanie deszczu było pierwszym znakiem nadziei.
Zwierzęta wyczuły zmianę. Stały się bardziej aktywne, jakby przeczuwając, że ich uwięzienie dobiega końca. Ptaki szczególnie się ożywiły – trzepotały skrzydłami, śpiewały głośniej niż zwykle.
Noe wypuścił kruka, potem gołębicę, by sprawdzić, czy gdzieś pojawiła się sucha ziemia. Gdy gołębica wróciła z gałązką oliwną w dziobie, wiedzieliśmy, że nadchodzi kres naszej podróży.
W końcu arka osiadła na szczycie góry Ararat. Gdy Noe otworzył drzwi i zaprosił nas, byśmy wyjrzeli na zewnątrz, widok zapierał dech w piersiach. Po miesiącach zamknięcia w drewnianym kosmosie, pełnym zapachów zwierząt i ciasnych pomieszczeń, nagle zobaczyliśmy rozległą panoramę – świeżą zieleń nowych roślin wyrastających z błotnistej gleby, czyste, przenikliwe światło słońca, które nie było filtrowane przez okno arki, i tęczę – ogromny, kolorowy łuk obejmujący całe niebo.
„To znak przymierza,” powiedział Noe. „Bóg obiecuje, że nigdy więcej wody potopu nie zniszczą ziemi.”
Wypuszczanie zwierząt było procesem równie zdumiewającym jak ich przybycie. Otwieraliśmy drzwi poszczególnych pomieszczeń, a ich mieszkańcy wychodzili niepewnie, mrużąc oczy w ostrym świetle. Niektóre natychmiast rzucały się do ucieczki, jakby bojąc się, że ich wolność zostanie odwołana. Inne stały przez chwilę, spoglądając na nas, jakby żegnając się i dziękując za opiekę, a potem powoli odchodziły w swoim kierunku.
Patrzyłem na słonie opuszczające arkę z majestatyczną godnością, na lwy przeciągające się w słońcu, na ptaki wzbijające się w powietrze z radosnymi okrzykami. Wszystkie te stworzenia, których życie było w moich rękach przez tak długi czas, teraz wracały do swojego naturalnego środowiska, by rozpocząć nowy rozdział w historii ziemi.
Gdy ostatnie zwierzę opuściło arkę, poczułem mieszane emocje – radość z zakończenia naszej misji, dumę z tego, co osiągnęliśmy, ale też dziwny smutek. Przez te miesiące stałem się częścią wyjątkowej społeczności, mikrokosmosu całego stworzenia zamkniętego w drewnianej konstrukcji. Teraz ta społeczność się rozpadała, każdy gatunek szedł własną drogą.
Noe zbudował ołtarz i złożył ofiarę dziękczynną Bogu. Stałem obok niego, wdzięczny nie tylko za nasze ocalenie, ale za każde życie, które udało nam się zachować.
„Co teraz, wuju?” zapytałem, gdy zakończył modlitwę.
Stary mężczyzna spojrzał na rozciągający się przed nami świat – pusty, ale pełen potencjału. „Teraz, Szemie, musimy być tak dobrymi opiekunami dla tej nowej ziemi, jak byłeś opiekunem dla zwierząt na arce. To nasz obowiązek i przywilej.”
Zrozumiałem wtedy, że moje doświadczenie na arce było przygotowaniem do większego zadania. Wiedza, którą zdobyłem o zwierzętach, o ich potrzebach i zachowaniach, miała pomóc w odbudowie harmonijnej relacji między ludźmi a resztą stworzenia.
Gdy schodziliśmy ze zbocza góry Ararat, ku zielonym dolinom nowego świata, niosłem ze sobą nie tylko wspomnienia, ale i głębokie przekonanie, że każde życie jest cenne i zasługuje na troskę i szacunek. To była najważniejsza lekcja, jakiej nauczyłem się jako weterynarz z arki Noego.